شعبانعلی غلامی؛ معصومه نصیری
چکیده
حیات بشر، شاهد حوادث مختلف هیدرولوژیکی نظیر سیل، کمبود آب، خشکسالی، آلودگیهای کیفی آب، وقوع بهمن و غیره بوده است که دامنه خطر آنها تابع رفتار متغیرهای هیدرولوژیکی و خصوصیات حوزههای آبخیز است. فقدان آمار و اطلاعات یا کافی نبودن آمار درست و مناسب سبب شده است تا بررسی و شناخت رفتار متغیرهای هیدرولوژیکی و خصوصیات حوزههای ...
بیشتر
حیات بشر، شاهد حوادث مختلف هیدرولوژیکی نظیر سیل، کمبود آب، خشکسالی، آلودگیهای کیفی آب، وقوع بهمن و غیره بوده است که دامنه خطر آنها تابع رفتار متغیرهای هیدرولوژیکی و خصوصیات حوزههای آبخیز است. فقدان آمار و اطلاعات یا کافی نبودن آمار درست و مناسب سبب شده است تا بررسی و شناخت رفتار متغیرهای هیدرولوژیکی و خصوصیات حوزههای آبخیز با دقت قابل قبولی صورت نگیرد. در این رابطه، مدلهایی هستند که قادرند رفتار و خصوصیات حوضه را تقلید نموده و مقادیر رواناب و رسوب و سایر مؤلفههای بیلان حوزه را برآورد و یا شبیهسازی نمایند. یکی از مدلهای هیدرولوژیکی مهم مدل ارزیابی آب و خاک (SWAT) میباشد. در تحقیق حاضر، شبیهسازی جریان رودخانه اترک، با استفاده از این مدل و بر اساس دادههای جمعآوری شده در آبخیز مراوهتپه استان گلستان بهصورت ماهانه انجام شد. اطلاعات مورد نیاز برای این تحقیق شامل نقشههای توپوگرافی، کاربری اراضی و اطلاعات خاکشناسی و همچنین، اطلاعات آب و هوا شامل دادههای روزانه بارش، دما، رطوبت نسبی و رواناب جریان تهیه شد. بهمنظور مشخص کردن عوامل مهم و حساس مدل، تحلیل حساسیت مدل با استفاده از روش "هر بار یک عامل" (OAT) انجام شد. بر اساس نتایج در این مرحله، عوامل شماره منحنی، هدایت هیدرولیکی کانال، ضریب تاخیر رواناب سطحی، ثابت تخلیه آب زیرزمینی و عامل جبران تبخیر در خاک در بخشهای مختلف بیشترین تاثیر را داشتند. واسنجی و اعتبارسنجی مدل با استفاده از برنامه SUFI2 بهترتیب برای سالهای 1994 تا 1999 و 2000 تا 2008 صورت پذیرفت. دقت شبیهسازی با استفاده از شاخصهای ارزیابی نش-ساتکلیف و ضریب تبیین در دوره واسنجی بهترتیب 0.54 و 0.54 و در دوره اعتبارسنجی بهترتیب 0.46 و 0.46 برآورد شد که کارایی مدل SWAT را در برآورد رواناب را با مطلوبیت نسبتاً خوبی نشان میدهد.